Sama Da Gidaje Dubu 31,000 Cikin Al’umma 255 Suka Rushe A Jihar Yobe – Dr Goje SEMA

Sani Gazas Chinade, Damaturu

A kokarinta na taimakawa wadanda ambaliyar ruwa da sauran barnar da mamakon ruwan sama mai hade da guguwar iska da suka faru a jihar Yobe ta shafa sun yi sanadiyyar Rushe gidaje sama da 31,000 a cikin al’ummomin 255.

Kamar yadda hukumar bayar da agajin gaggawa ta jihar Yobe (SEMA) a ranar Talatar da ta gabata a wani taron manema labarai da ya gudana a sakatariyar ‘yan jaridu (NUJ) da ke Damaturu, ta ce bisa ga rahoton da aka samu a fadin kananan hukumomin Jihar, tantancewar da aka yi na yankunan da abin ya shafa, an kiyasta cewa ambaliyar ta shafi rayuwar dubban daruruwan jama’a a jihar.

A bayanin Dr. Mohammed Goje, Babban Sakatare na Hukumar Ba da Agajin Gaggawa ta Jihar Yobe (SEMA) ya yi bayanin cewa “Wannan bincike/kimanin farko yana ƙarfafa ta hanyar MSNA da ke gudana a halin yanzu a cikin yawan jama’a da aka zayyana, tare da tantance tasirin al’umma aka gano hakan.

A cewarsa, kamar yadda a ya ambata tun farko “Ya zuwa ranar 02 ga Oktoba 2022, sama da gidaje 31,000 ne ambaliyar ruwa ta shafa a fadin al’ummomi 255 daga kananan hukumomi 17 na jihar musamman a yankuna Gujba (Mutai, Kukuwa Tasha, Buni Gari da Buni yadi), Gulani, Jakusko, Tarmuwa, Geidam  da kuma Bade ya shaida mafi muni a kusan rabin karni.”  Goje yace.

Duk da cewa mamakon ruwan sama mai nasaba da tsawa ya haifar da ambaliya a kasar baki daya, illar da a Yobe ke da shi na dada tayar da hankali, wanda hakan ya ta’azzara ambaliya a cikin al’ummomi da dama.  An bayar da rahoton mutuwar mutane 75 sakamakon guguwa/ ambaliya tare da wasu da dama da ke cikin hatsari (Mayu zuwa yau) a cikin kananan hukumomi 10 (ciki har da mutane 11 da suka rasu a sanadiyyar hatsarin kwale-kwale) yayin da mutane sama da 200 kuma suka samu raunuka kuma an sallame tunin.

“Wadanda ke yankunan da ake fama da ambaliyar ruwa da kuma hanyoyin ruwa ne suka fi fama da ambaliyar ruwa a yankuna da dama na jihar.”

A cewar rahotanni da bitar teburi ya nuna ya zuwa yanzu wuraren ruwa 92 da wuraren WASH da dama sun shafa kuma lamarin yana da matukar damuwa a yankuna Jakusko, Bade, Gulani, Mutai da Geidam da sauran al’ummomi da yawa da ruwa ba ya ja da baya ko kadan cikin hanzari”.

Goje ya bayyana cewa “Jimillar mutane 6,592 ne suka rasa matsugunnansu a fadin al’ummomin da abin ya shafa kuma  Wannan bai haɗa da al’ummomin da suka dawo daga hijira IDP hade da waɗanda ke dawowa kuma suna da iyakacin damar yin amfani da filayen noma kuma suna buƙatar takamaiman tallafi kan kariya saboda suna iya fuskantar shiga halin  mummunan lamari.”

“A cewarsa a yawancin al’ummomin da abin ya shafa, musamman Gulani, Gujba, Tarmuwa da Jakusko, ambaliya ta katse hanyoyin shiga yankunan wanda hakan ya haifar da wahala wajen isar da tallafin ceto rai, duk da cewa  mai girma Gwamna  ya ba da umarnin sake gina hanyoyin nan take da zarar ruwan ya janye duk da cewa a yanzu an fara gyara  hanyoyi 3 daga cikin 10 da suka lalace sanadiyyar ambaliyar ruwan”.

Da yake magana kan illar da Ambaliyar ruwa ke yi a harkar noma da samar da abinci, Goje ya ce “an samu rahotannin ambaliyar ruwa tare da asarar dubban dabbobi a fadin al’ummar da abin ya shafa. Yayin da binciken MSNA ke ci gaba da gudana wadda rahoton farko ya nuna cewa sama da al’ummomi 196 a cikin kananan hukumomin 17 sun yi asarar kadada 100 na filin noma sakamakon ambaliyar ruwa.

Haka nan ta bangaren ilimi, Yayin da ake ci gaba da karatu a makarantu, an samu rahotannin barnar da iska ta yi wa wasu makarantu a Damaturu.  Wani kalubalen shi ne yadda makarantu ke ci gaba da komawa wasu wuraren da ‘yan gudun hijirar ke mamaye da su, hakan na iya kawo cikas ga ci gaba da ayyukan ilimi”.

“A cewar Sa mbaliyar ruwa ta baya-bayan nan sun kara tsananta halin da ake ciki na rashin abinci mai gina jiki da wasu al’umma ke fuskanta a sakamakon ambaliyar ruwa ya hada da kalubalen da ake fuskanta sakamakon rashin tsaro ya haifar kuma mafi muni shine a cikin al’ummomin da ke da matsalar samun gonaki saboda rashin tsaro, rashin girbi, Covid-19, tsadar abinci, da dai sauransu.  , Yara da tsofaffi suna cikin haɗari mafi girma na rashin abinci mai gina jiki tare da tunanin irin mummunan sakamakon da hakan zai iya haifar da su “.

Don daidaita lamarin tare da tallafa wa wadanda abin ya shafa, Shugaban Hukumar SEMA ya koka da cewa “Gwamnan Jihar Yobe ya yi magana kai tsaye da shugabancin Hukumar NEMA kuma gwamnatin Jihar ta bude hanyar sadarwa tare da Hukumar Kula da Hanyoyi ta Tarayya (FERMA) da Ma’aikatar Ba da Agajin Gaggawa da Ci gaban zamantakewa (MHADMSD).

Mai Girma Gwamnan Jihar Yobe ya ziyarci Jumbam da sauran al’ummomi sun duba  inda abin ya shafa tare da taimakon jirgin sama mai saukar ungulu tare da jajantawa iyalan wadanda hatsarin jirgin ruwan Jumbam ya rutsa da su.

Haka kuma mataimakin gwamnan ya gudanar da aikin tantance bangarori da dama musamman wurin da ambaliyar ruwa ta ruguje da gadoji”.

“A halin yanzu ana ci gaba da tantance bukatu da dama a fadin kananan hukumomi 17, mun samu nasarar kwashe wasu da abin ya rutsa da su daga yankunan  garuruwan Gujba, Gulani, Jakusko, Karasuwa da kuma wuraren da jama’a suka amince da su da kuma wuraren da ke makwabtaka da su.”

Hukumar ta SEMA ta kuma rarraba kayayyakin abinci na farko ga wasu mutanen da abin ya shafa

Ta kuma agayyaci duk mazauna wuraren dake bukatar kayan jin kai da masu ruwa da tsaki da suka kunshi abokan ci gaba don yin taro don tsara yadda ya kamata don mayar da martani na matsakaici da na dogon lokaci da kuma murmurewa ta hanyar amfani da dandamalin daidaita ayyukan jin kai na jiha don tattara albarkatu don ingantaccen martanin bala’i daban-daban da ya faru a Jihar sakamakon wannan ambaliyar ruwa.

SEMA ta hada hannu da kungiyoyi da hukumomin cikin gida da na ke tare irin su SCI, AAH, WFP, CARE, UNFPA, UNHCR ta hanyar haɗin gwiwar UNOCHA wajen samar da tallafin Kuɗi, Kayayyakin Matsuguni da NFIs, kayayyakin abinci na wata-Wata da Na’urorin Tsafta da bi da bi ga al’ummomin da abin ya shafa da nufin haɓaka ƙoƙarin gwamnati”.

“SEMA ta yi hayar jiragen ruwa a fadin yankunan Jakusko da Geidam don isar da tallafin ceton rai ga al’ummomin da ke da wahalar isa sare su.”

“Hukumar taSEMA ta samar da abincin yau da kullun ga wadanda rikicin ya shafa a Gasma da sauran wuraren da lamarin ya fi kamari a karamar hukumar Jakusko.”

SEMA ta ba da buhunan fanko sama da 21,000 na da aka yi amfani da su a kananan hukumomin Bade, Karasuwa, Geidam, Bursari da Jakusko.  Wannan baya ga SACKs da masu hannu da shuni da sauran masu ruwa da tsaki suka bayar wanda ya taimaka matuka wajen toshe gibi da kare al’ummomi da dama daga fadawa cikin ambaliyar ruwa da matsugunai”.

“Haka nan ita ma hukumar kai agajin gaggawa ta gwamnatin tarayya NEMA ta bada tallafi ta fuskar abinci da kayan abinci ga al’ummar da abin ya shafa bayan sun hada da tantancewa,.

Hukumar NEMA ta kuma  ba da shawarar samar da hatsi daga ajiyar hatsi na kasa don cike gibin da aka samu sakamakon ambaliyar ruwan.